Saoghal mo leanabais
Chan eil clann tuilleadh ann ’san latha an diugh. Chan eil saoghal aca dhaibh
fhèin. Thèid am measgachadh glè òg leis na h-inbhich. Cha cheilear sian orra.
Bithidh an sròn ann an cuspair gach còmhraidh ’san tigh. ’S coma leotha dè a
chanas iad. Tha faclan ’gan cleachdadh aca a chosnadh dhaibh stràc leis a’
bhata o chionn lethcheud bliadhna.
’S na làithean ud, nan tadhladh cuideigin air an tigh, ’s ann a chuirte a’ chlann
a mach a chluiche, airson gum biodh cothrom aig na h-inbhich bruidhinn gun
bhacadh. Bha saoghal nan inbheach ’na chulaidh-diamhaireachd airson na
cloinne. Bha seòrsa de spèis againne dhan t-saoghal mhòr ud air an robh sinn
cho aincolach, mar a bhios aig duine simplidh dhan rud nach aithne dha. Leis
mar a ghlèidhte gnothaichean am falach oirnn, shaoil leinn gu robh a nàdur
diamhair fhèin aig gach inbheach.
’S iad na seann daoine as motha a bhiodh ’gam tarrainn. Carson? Chan eil fhios
agam dìreach. A chionn gun deach m’ionnsachadh glè òg urram a thoirt dha na
scann daoine, ’s dòcha. ’S dòcha, cuideachd, air sàilleabh truas air choireigin
a bh’agam do dhaoine easlan. Gu sònraichte, a chionn gu robh mi a’ faighinn
an cuid còmhraidh glic agus tarrainneach. A chionn gu robh tobair nach teirigeadh
aca de dh’eòlas ’us fiosrachadh air a h-uile càil fon ghrèin.
Tha dealbhan gu leòr air leantail ri’m inntinn bho’m chiad chuimhne: cuid anns
nach eil air mhaireann ’nam spiorad ach aon fhacal, no droch fhacal, a chleachd
duine; cuid eile anns a bheil cuimhne agam glan soilleir air doigh-ghiùlain
nan daoine, an dòigh coiscachd, an cuid aodaich, an seòl a bh’aca air lasadh a
chur ri pìob, no am biadh a ghabhail, no gàire a dheanamh. ’S neònach mar a
ghlèidheas leanaban na rudan sin air chuimhne fad a bheatha.
A bharrachd air an dealbh a th’agam air na daoine fhèin, cha chreid mi nach
eil cuimhne agam air ainm gach cù agus each a bha ’san àite, an uair a bha mi
òg, agus ainrnean nam beathaichean cuideachd, gu h-araid ma bha iad èibhinn,
leithid Treut (Caol), Jandarm (“Gendarme”), Charn vras (Seonag Mhor), Sâ-
Kozh (Frances Shean). Sâ-Kozh? Cha robh bò na bu mhotha na i ’san dùthaich.
Tha cuimhne agam air na coin anns na bailtean fearainn mun cuairt. B’e
Tambour (Druma) a chanadh iad ris a’ chù mhor ann an Kerael, b’e Belle-Isle
an cù ann an Kerlizoù, Tambele ann an Kernoterioù, agus Piram anns Ar Vilin
(Am Muileann).
Bha ainmean air na h-eich, leithid Moust (Snasail), Primel, Koantig (Grinn),
Bijou (Ailleag), Charlot (Tearlach), Blen agus Boulom (Bodach). B’e Boulom an
t-each leis a’ phròbhaist, duine àraid a dh’ionnsaich each gu bhith a’ dèanamh
cleas an eich-soirceis.
’Se cù beag glas, air thuar na luaithre, dham b’ainm Medorig, a’ chiad ainmhidh
air a bheil cuimhne agam. Nach e bha miosail air an teine, gu sònraichte
an luaithre. Rachadh e a laighe fon phraisich mhòir, agus rachainn-sa air mo
ghlùinean no air mo mhàgaran dhan chagailt ’na dhèidh, agus shlaodainn às e
air earball. Cha robh dragh mòr aige dheth, ge tà. ’S ann a chrathadh e e-fhèin
’san luaithre, ’s rachadh e dh’ionnsaigh an dorais, ach cha b’fhada gus an robh
e air ais an teis meadhan na luaithre. Chuirinn seachad ùine mhòr còmhla ri
Medorig.
Tha deagh chuimhne agam, aon Di-domhnaich an dèidh meadhan-latha, gun
tàinig dithis mhnathan-uasal bhon bhaile a dh’fhaicinn mo mhàthar. Cha robh i
a stigh dìreach aig an àm. Bha mise car troimh-a-chèile. Bu mhiann leam a
bhith modhail, agus rinn mi deiseil airson bruidhinn riutha. Ach gu dè a chanainn-
sa? Sin agad e. Medorig! Sin mo chuspair. B’e Medorig mo thaic-sa. “Cù
beag fon phraisich a rithist,” arsa mise, “Cù beag fon phraisich mar as àis!” Cha
robh “àbhaist” agam ach “àis”. Dh’fhaillich orm am facal a ràdh ceart.
As t-samhradh bhitheadh Medorig sgìth a dhol dhan luaithre. Dhèanadh e còmhnaidh
a nis ’san tigh beag aige ceann na bàthcha. Bha staidhre-chloich eadar
tigh Medorig agus doras na càrtach, agus leac air gach taobh bun na staidhreach.
’S ann a siud, air an lic làimh ri tigh a’ choin, a chuirinn scachad ùine mhòr
a’ bruidhinn ri Medorig. Dè eile a dhèanainn-sa? Cha robh duine ann a chluicheadh
còmhla rium. Thig air pàisde cluiche le rud sam bith, nuair a bhios e
’na aonar. Feumaidh e companach fhaighinn, cò dhiubh duine no ainmhidh.
Bheirinn do Medorig an dàrna cuid de gach annlan-bìdh a thigeadh tnam rathad.
Cha robh mi cho gòrach sin, ge tà, leis na cait. Chòrdadh e rium a bhith a’
coimhead na piseagan at cluiche, ach sin uileag. ’Se fìor chairdean a bha anns
na laoigh bheaga dhomh, god a chuireadh iad teicheadh orm aig uairean. Agus
na h-eich. Nach b’iadsan mo dhiathan, god a bhitheadh eagal mòr orm rompa.
Ged a bha mi leibideach fiadhaich ’nam dhòigh, bha mo chridhe daonnan
maoth. Cha b’urra mi riamh beathach a mharbhadh, no sùil a thoirt air beathach
’ga mharbhadh. Nuair a rachadh beathach muic a mharbhadh, ’s ann a
rachainn-sa am falach ann an toll dorcha air choireigin far an stobainn mo chorragan
’nam chluasan, gus nach cluinninn an sgriachail aice.
Rud neònach eile. Chan fhuiliginn a bhith air mo thomhas. Rachainn às mo
chiall nuair a dh’iarrte mo thomhas. ’S ann a ruithinn air falbh, daonnan.
Chunnaic mi laoigh bheaga ’gan tomhas, agus chaidh innse dhomh gu robh iad
gu bhith a’ dèanamh biadh sòghail air a’ mhargadh aig Ar C’houerc’had—rud a
bha fìor, gun teagamh! Mar sin, nuair a bhitheadh iomradh air mo thomhas-sa,
ghabhainn oillt agus dh’eubhainn: “Cha tèid mo thomhas! Cha tèid, cha tèid,
cha tèid mo thomhas! Chan eil mi dol a dhèanamh biadh sòghail aig a’
Ferc’had!…”
Ghabhainn tlachd gu leòr, ge tà, ann a bhith a’ cluiche air an dreallaig. ’Se
seann dreallag a bh’innte, le cùird, air an t-seann nòs.
Nuair a bha an t-sìde dona as a’ gheamhradh, bhitheadh obair agam a’ sadail
spruilleach arain dha na h-eòin bheaga, ’s iad an iomais toirt thairis le acras.
Bhitheadh m’athair a’ sguabadh an t-sneachda le sguab-beithe aig ceann na
cruaich-chonnlaich. ’S ann a sin a chruinneachadh na h-eòin a shireadh sìleangràin
a measg nan sop a thuit bhon chruach.
Aon latha thàinig m’athair a stigh le eun beag ’na làimh. Bha an t-eun lethmharbh
le fuachd is acras. Bha leithid de thruas agam ris ’s gun do thòisich mi
a’ rànail.
“Gu dè tha toirt oirre-se gul a rithist? arsa mo mhàthair. Bheil thu fuar?
—Tha truas agam ris an eun bheag bhochd!” arsa mise.
Nach ann agam a bha an cridhe caoin bochd! ’S tric a chaidh mo bhrùthadh,
a chionn gu robh mi ro mhaoth an taobh a stigh dhiom, ged a bha mo chraicionn
cruaidh gu leòr.
Bha mi air mo tharrainn gu math òg le sàr bhoidhchead nan dealain-dè, le’n
cumadh grinn agus aotrom ’s le’n dathan maiseach Tha sgiathan an dealain-dè
fìor choltach ri ditheanan na machrach. Cha robh math dhuinn làmh a chur
annta, ach siud an rud a rinn mi. Bhitheadh mo làmh chearbach a’ fàsgadh nan
dealain-dè ro theann ’nam bhois. ’S ann a thuiteadh iad ri làr leth-mharbh, gun
ach craiteachan fann de mhin-fhlùir, mar gum biodh, air fhàgail air mo bhois.
Ma bha na h-ainmhidhean ’nan càirdean dhomh, ’s ann a bha gràdh barraichte
agam dha na flùraichean, bhon a bha mi glè òg. Cha robh fìor ghàradh againn,
ach dìreach lianag air beulaibh an tighe, le muran is breacadh de ròsan dearga.
Ach cò dh’fhaodadh cunntas a dhèanamh air a liuthad seòrsa dithein a bha
ri fhaicinn ri taobh nan rathaidean, anns na machraichean agus an lùib an arbhair,
gun iomradh air blàth nan craobhan-meas, leithid an t-abhal, a’
chraobh-phèir, am plumas is a’ chraobh-shiris. Agus na marannan de bhealaidh
’s de chonasg air dhath an òir. ’S fìor gu bheil e dualach dha na dithein sin seargadh
cho luath ’sa thèid an toirt a stigh. Ach tha stùth maiseach eile pailt anns
a’ choille. Mura bi an còrr dhithein ann, ’s ann a gheibhear duilleach brèagha
ioma-dhathach. As t-fhoghar, bithidh na duilleagan cho snog ris na flùraichean.
Agus tha an t-uil-ioc ’s an cuilionn ’s an giuthas a’ fantail sìoruaine fad a’
gheamhraidh.
Chuirinn na h-inbhich bharr an cinn le mo chuid fhlùraichean. Bhithinn a’ toirt
dhachaidh làn mo dhùirn dhiubh fad an latha. Cleas na cloinne eile, cha b’e
geàrradh nam flùraichean a dhèanainn-sa ach an spìonadh. Bha mi coma god a
riaslainn iad. Chan fhaicinn ach greadhnachas nan dathan. Tha deagh chuimhne
agam mar a thogainn na flùraichean fa chornhair mo dhà shùil, ’gan gluasad
thugam is bhuam, gus an rachainn ’nam thuaineal.
Chaidh agam air nithean maiscach eile a dhèanarnh leis na flùraichean. Chan
eil cuimhne agam cò a dh’ionnsaich dhornh fleasgan a dhèanarnh leis na neoinein.
Mo rnhàthair, math a dh’fhaoidte. Riamh bho’n a fhuair mi dòigh air
snàithlean a chur ’rornh shnàthaid, thòisich mi air fleasgan, conairean no crùintean
a shnìomh le neòinein. Bhithinn a’ faighinn ultach de neòinein ’s a’ tolladh
nan gas aca, agus a’ cur cas an dàrna fear ’romh chridhe an fhir eile, gus am
biodh sreath de neòinein agam ann an sèin. Mu dheireadh cheanglainn
dà cheann an t-sèin ann an snaoim mu thimcheall mo chinn.
Cha b’ann dìreach air mo sgàth fhìn a shaothraich mi na bu mhotha. Thugadh
a chreidsinn onn gum biodh Moire Oigh a’ tighinn a dh’iarraidh chrùintean air
an talamh airson na h-ainglean. Cha ghabhadh i, mas fhìor, ach na crùintean a
chaidh a dhèanamh le cloinn ghlic. Mar sin, b’àbhaist dhomh a bhith a’ fàgail
crùn-neòinein air bad drise làimh ri doras na càrtach a h-uile h-oidhche, gun
fhios nach tigeadh Moire Oigh ’ga iarraidh. B’e a’ chiad char a dhèanainn ’sa
mhadainn mi a dhol a dh’fhaicinn an deach mo chrùn a thogail do neimh. Nach
mi bha air mo dhòigh nuair a gheibhinn an t-àite falarnh. Abair mealladh-dùil,
nam faighinn an crùn fhathast ann ’s na neòinein leth-sheargte. ’S dòcha nach
robh mi air a bhith glic gu leòr.
Aon latha, ge tà, thuig mi an car a bha iad a’ toirt asam. ’S ann a ghlac mi
m’athair a’ dèanamh greim air mo chrùn agus ’ga sparradh gun sùim ’na phoca.
Bhrist an seun. Thàinig stad air na crùintean, agus cràdh ’nam chridhe. B’e siud
a’ chiad bhristeadh-dùil a fhuair mi ri’m bheo. Chaidh mi-chreideas fhuaigheal
ri’m nàdur air a shàilleabh.
Seach gun do dh’ionnsaich mi snàithlean a chur ’romh shnàthaid, ’s ann a dh’fheumainn
rudeigin a dhèanamh le’m shnàthaid. Siud mar a thòisich mi ri
fuaigheal. Bha mo mhàthair anabarrach math gu fuaigheal, agus dh’ionnsaich i
dhomh an t-snàthad a shàthadh ceart anns an aodach. Bu thric a rachadh i ’nam
mheòir. Ach ’se bu mhiosa na sin, airson mo mhàthar, gum bithinn-sa a’ caitheamh
an t-snàth oirre, a chionn gu robh mi ag iarraidh a nis obair-ghrèis a
dhèanamh, a bharrachd air fuaigheal. Mo chreach! Snàithlean geal air aodach
dorcha, agus snàithlean dubh air aodach soilleir. Corra ghreim mòr air a leud ’s
air fhad ’s air fhiaradh, agus sin agad m’obair-ghrèis! ’Se an geal is an dubh
(suaicheantas na Breatainn Bhig) as motha a chordadh riumsa, geal air dubh,
no dubh air geal. Bhiodh geal is dubh a’ seasamh a mach bho chèile gu snasail.
Chòrdadh e rium cuideachd, ’s mi gle òg, a bhith air mo ghiùlan anns a’ bharachuibhle.
Uair sam bith a dh’fhalbhainn chun na pàirce còmhla ri’m athair a
dh’iarraidh feòir, ’s ann a chàirte mi air mo ghlùinean anns a’ bhara, agus siud
mi air falbh, greim agam air a’ chliathaich, ’s mo shròn os cionn na cuibhle, ’s
a’ chuibheall a’ cur char ’s dìosgan aisde. Sgoinneil! Bhithinn cho aighearach ’s
gun tòisichinn ri seinn. Cha robh mo luinneag fada no tùrsach, oir cha deargainn
ach air an aona phuing, la-la-la! Bhitheadh am bara làn feòir nuair a thilleadh
m’athair dhachaidh. Bhithinn ag iarraidh a dhol air mullach an fheòir, ach bha
an rathad cho cas ’s gun do dh’fhoghain dha’m athair na bha de chudthrom
anns a’ bhara mar a tha, gun a bhith ’gam ghiùlan-sa cuideachd. Bhithinn ri
dranndan ’na dhèidh: “Tha mi son a dhol air a’ bhara… Nach cuir sibh mi air a’
bhara!” A Thì Math! Ach aon uair ’s gu robh sinn air bàrr a’ chnuic far an leigeadh
m’athair anail car tiotan, ’s ann a chàireadh e mi ’nam mhàgaran a rithis
air a’ bhara. Nach mi bha air mo dhòigh, feur milis fo’m chliabh, ’s mi ’nam
shìneadh gu h-àrd os cionn na cuibhle. “Seinn a nist, a nìonag! arsa m’athair.
Tha thu an sin mar an losgann an lùib an fheòir!”
A’ bruidhinn air losgainn, bha iadsan ’nan càirdean dhomh cuideachd.
Bhitheadh mo mhàthair ag ràdh rium gun cron a dhèanamh air na losgainn, a
chionn gum bitheadh iad a’ giùlan uisge dhan Tighearna Dia! Cha sheasadh mo
mhàthair na muileacha-màg, ge tà, agus bhitheadh e toirmisgte dhomhsa beantainn
riutha sin. Bha iad puinnscanach, ars ise. Ach bhitheadh gràgail nam
muileacha-màg air oidhcheannan-samhraidh a’ còrdadh riumsa, ged a bhitheadh
mo mhàthair air a sgreamhachadh leotha.
’Se an t-seilcheag dubh gun slige, ge tà, a chuireadh, agus a chuireas gu bràth,
sgreamh do-sheachanta ormsa, gus nach ruig mi air fiù’s a h-ainm a sgrìobhadh
gun chriothnachadh. Bha, agus tha, eagal mo mhionaich orm cuideachd roimh
na nathraichean. Thèid gaoir tromham gun ach smaointinn orra!
Ged bha na beathaichean agus na flùraichean a’ còrdadh rium gasda, ’se na
craobhan a thug bàrr. Chaidh m’ionnsachadh glè òg urram a thoirt dha na
craobhan, gun na failleanan a tharrainn, gun na fiùrain a rùsgadh, ’s gun na
geugan a spìonadh às am bun. Chan fhuiligeadh m’athair faicinn droch dhìol ’ga
dhèanamh air fiodh. Ghabh mi spèis dha na craobhan. Bha iad ’nan càirdean
dhomh, agus bhithinn a’ slìobadh stoc nan craobhan le’m làimh ’san dol seachad.
’S fhada bho’n a thòisich mi a’ dèanamh dealachaidh eadar na deifir sheòrsachan
chraobhan. Tha e a’ cur annas orm nuair a chì mi daoine nach eil eòlach
air na craobhan. Cha chre id mi nach robh mi air thoiseach air mo nàbaidhean
ann a bhith ag aithneachadh nan craobhan air an ainmean.
Rud eile a chuidich leam, ’s dòcha, gu bhith ag aithneachadh ainmean nan
lusan: bhithinn-sa a’cnàmh luibhean is duilleagan no ’gan suathadh ’nam bhois.
Cha do sguir mi dhen fhasan fhathast, a dh’innse na firinne! Nan tachradh rium,
’s na leigeadh Dia leis, mo fhradharc a chall, bhithinn comasach air na lusan is
na craobh an aithneachadh air am blas no air am fàileadh.
Thòisich mi a’ sreap ris na craobhan gu math tràth. Bhitheadh mo mhàthair a’
trod rium nuair a chitheadh i mi mar eun beag air geug. “Cà’n deach an earb
sin a rithis! Brisidh tu t’amhaich mar siud. Nach tus’ a’ chaile-bhalach!” Chan
iongnadh ged a reubainn mo chuid aodaich, agus mo chraicionn. “Feumaidh tu
cearcall-iarainn a chàradh air oir an dreas ud,” ars ise. Chan eil fhios agam mu
chloinn eile, ach bhithinn-sa a’ faighinn mo chàineadh a h-uile latha.
Dh’fhaillich air mo mhàthair bhochd, ge tà, gliocas agus modh ionnsachadh
dhomh mar a b’àill leatha. Cha robh latha nach deach iarraidh orm smaointinn
air mo phiuthar bheag a chaochail mu dhà bhliadhn’ dheug mun do rugadh
mise. ’Si fhèin a bha ciùin, ùmhail, tuigseach agus laghach. Bha Màiri mar seo,
bha Màiri mar siud. Bha mi cho fada bhon eisimpleir a rinn Màiri, ’s gu robh mi
gus mo mhisneach a chall. Cha dùraiginn, ge tà, ach a bhith ’nam nighinn bheag
mhath airson sealltainn dha’m mhàthair gu robh uibhir de ghràdh agamsa oirre
’sa bha aig Màiri. Cha robh e gu feum. Cha b’ionann dhomh fhìn is dha’m
phiuthar, god tha an t-aon athair is an aona mhathair againn le cheile.
Cha dèanadh mo mhàthair cus brìodail rium, agus cha mhotha b’urra dhomhsa
mo ghràdh a shealltainn dhithse le facal no le gniomh. Aig Dia a mhàin tha fios
na h-urad de ghràdh a bha agam ’nam chridhe daonnan dha’m mhàthair. Cha
robh mi beò ach air a son-se. Bha i easlainteach dìblidh, agus cha robh a’
mhiann orm ach a glèidheadh bho gach olc is airsneal.
Bha a’ cheart urad de ghràdh agam dha’m athair. Ach bha mi riamh dhen bheachd
nach robh freannach cho feumach air taic is mùirn ri boireannach. ’S dòcha
gu robh mi ceàrr.
Dè’n aois a bha mi nuair a thòisich mi a’ mothachadh dhan ghealaich, na rionnagan,
na neoil is am bogha-frois? Chan eil fhios ’am idir. Ach chòrd e rium a
bhith a’ coimhead air na speuran, gu h-araid na rionnagan a bheireadh bruadair
orm le’m priobadh. Bhitheadh mo mhàthair ag innse dhomh gur iad na
tarraigean-òir air cathair Dhè. Bha am bogha-frois ’na mhìorbhail dhomh cuideachd.
’Se Fear Eallach a’ Chonaisg a bha tamh anns a’ ghealaich, agus b’e
Deòir Naoimh Labhrainn a bh’againn air na rionnagan earballach.
Cha b’e na reultan dealrach ’sna speuran a mhàin a bhiodh a’ tarrainn m’aire,
ach a liuthad solas a bhiodh a’ boillsgeadh air an oidhche. Cha robh mi airson
a dhol dha’m leabaidh gus an rachadh an trèin-oidhche seachad. Tha an rathadiarainn
mu dhà cheud slat bhon tigh againn. Bhitheadh trèin le luchd-siubhail
a’ gabhail sEachad an dèidh na suipearach, chan eil cuimhne agam gu dè’n uair.
Cho luath ’sa chluinninn an dùdach, ’s mi leth-mharbh leis an sgìths, dhèanainn
air an doras.
Tha cuimhne agam air reul-scachrain na bliadhna 1910. Saoil an fhaca mi i an
ceart dà-rìribh, no ann an aisling? Chan eil mi cinnteach. Ach chuala mi na hurad
m’a dèidhinn ’s gun saoil mi gun fhaca. Cha bhi clann a’ cur cus deifir
eadar an aisling agus an fhìrinn.
Cha chreid mi gu robh mi dualach air na breugan. Chanainn an rud a bha mi
saoilsinn a bhith fìor. Dh’fhaoidte gu robh mi air mo mhealladh aig uairean. Cha
bu mhath leam cus ròlaisdean a chluinntinn co-dhiù.
Cleas nan Ceilteach air fad, bha ùidh agam anns na manaidhean is na bòchdain.
Bha mi a’ faighinn tlachd ann an sgeulachdan agus naidheachdan a chuireadh
eagal orm, no a bheireadh orm sgriachail no trom-laighe a dhèanamh. “An inns
sibh naidheachd dhomh?” ’S iomadh uair a rinn mi an t-iarrtas sin air na h-oidhcheannan
geamhraidh ri taobh an teinntein mun cuirte dhan leabaidh mi. Tha
mi a’ toirt fa-nèar, le dol scachad nam bliadhnachan, gun deach na sgeulachdan
sin a dheanamh suas a dh’aona ghnothach, ’s docha, airson eagal a chur air
a’ chloinn feuch gun tilleadh iad dhachaidh mun tigeadk an oidhche.
Bha naidheachdan ann mu na troichean is na sidhichean, Fear na Boineid
Deirge, am Màrcus Buidhe agus Sàbaid nan Cat. Chuala cuideigin cat ag ràdh li
cat eile: “Can ri Maurice gu bheil Bruno marbh!” Math dh’fhaoidte gum
b’iadsan ceannardan na Sàbaid. Agus a rithis, air oidhche Nollaig, b’àbhaist dha
na h-ainmhidhean uile a bhith a’ bruidhinn aig meadhan-oidhche!
Oidhche Nollaig! Bhitheadh cead agam air oidhche Nollaig fantail air chois gus
am faigheadh na beathaichean am biadh an deidh na suipearach, agus gheibhinn
bobhla teòclaid theth. Cha chreid mi gum biodh teòclaid ’ga deasachadh
uair sam bith ’sa bhliadhna ach air oidhche Nollaig. Bhithinn a’ fàgail mo bhrògan-
fiodha ri taobh an teinntein, agus air an làrna mhaireach bhitheadh cabhag
orm feuch dè bha ’nam broinn. Bha an leanabh Iosa ro bheag, shaoil mi, airson
eallach mhòr a ghiùlan air feadh na dùthcha. Cha chreid mi nach tàinig aotromachadh
air a’ phòca aige, cuideachd, mun do dh’fhàg e idir am baile goirid
dhuinn. Cha robh cus air fhagail airson clann na dùthcha mun cuairt, ach dìreach
ubhal crìon agus pòca beag suiteas. ’Se preasant breagha a bh’ann nam
faigheamaid oraindscar no pìos cèic. Chan fheumainn a ràdh, ged a dh’fhaodainn
a shaoilsinn, gum b’ann bhon ghàradh air beulaibh an tighe a thàinig an
t-ubhal, air neo bhon phreas far an do chuir m’athair e airson abachadh. Chan
fheumainn, idir. Siud ubhal sònraichte à tìr fad às, agus chan eil ann nas fheàrr
na e!
(«Va bed bugel » betek « Ha mat pell zo! », Me Anjela, troet e gouezeleg Skos gant
Hamish Robertson.)
